Buczyna czyli o cerkwi w dawnym kościele ewangelickim

Podróżując obecnie po terenach zachodniej i północnej Polski napotykamy (nawet w niewielkich miejscowościach) na dwa budynki kościołów. To materialne świadectwo dawnego dwuwyznaniowego charakteru tych ziem. Wiele z byłych  kościołów ewangelickich zachowało się do dziś, choć jako pierwsze były przez polskich osadników zagospodarowywane te należące wcześniej do wysiedlanych niemieckich katolików. 

Ciekawą historię i związany z nią obiekt można odnaleźć w położonej przy granicy województwa dolnośląskiego i lubuskiego (powiat polkowicki, gmina Radwanice) Buczynie (niem. Thamm). Jadąc od wschodu drogą krajową nr 12, jako pierwszy po lewej stronie pokazuje nam się rzymsko-katolicki kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja. Swymi korzeniami sięga lat 70. XIV wieku. Od XVI stulecia do okresu tuż po zakończeniu wojny trzydziestoletniej należał do luteranów. Czasy jednak były burzliwe i kościół przeszedł w ręce katolików. Dopiero z końcem XIX wieku wybudowany został w Buczynie ceglany kościół dla społeczności ewangelików. Ciekawa jest jego historia po 1945 roku. Do polskiej już wtedy Buczyny przesiedlono wielu osadników z Łemkowszczyzny (wsie: Bieliczna, Izby, Brunary, Czarna, Klimkówka, Binczarowa i Florynk) w ramach tzw. Akcji Wisła. Po przybyciu rodzin na Dolny Śląsk starano się je rozproszyć. Jesienią 1947 roku udało im się jednak odprawić w Buczynie pierwsze nabożeństwo. W 1948 roku prawosławni otrzymali tam w użytkowanie kościół poewangelicki. Zgodnie ze wspomnieniami jednego z pionierów kościół „wyglądał strasznie, całkiem zniszczony, gołe ceglane ściany i dziurawy dach, wymagał kapitalnego remontu. Wiele trzeba było wspólnej pracy, aby można było w nim bezpiecznie odprawić liturgię”.

Relacja ta i więcej informacji znajduje się na stronie parafii http://buczyna.cerkiew.pl/parafia/historia/. Prace remontowe trwały do 1954 roku, a pod koniec lat 90. XX wieku dokonano kolejnej gruntownej renowacji. Dawny kościół ewangelicki jest teraz cerkwią św. Dymitra Sołuńskiego, a w pobliżu miejsca pierwotnego usytuowania pomnika ofiar I wojny światowej znajduje się głaz pamiątkowy poświęcony Łemkom przesiedlonym na Dolny Śląsk z Beskidu Niskiego.

Tomasz Śnieżek

zdjęcie główne:
Ikonostas cerkwi św. Dymitra Sołuńskiego
w dawnym kościele ewangelickim,
fot. T. Śnieżek