Pozostały książki…

Wspomnienia doceniamy, gdy ich autorów nie ma już wśród nas, gdy stają się one jednym z nielicznych śladów po osobach, autorytetach, ludziach. Literatura wspomnieniowa bardziej doceniana jest po śmierci niż za życia autorów, podobnie inne opublikowane teksty ukazujące świat myśli osób, które odeszły.

Takie ślady pozostawili po sobie pastorostwo Aniela i Jan Szarkowie, odeszli nie tak dawno, w niedługim po sobie czasie. Aniela Szarek, żona Biskupa, towarzyszka jego duszpasterskiej posługi , zmarła 5 stycznia 2019 r. w wieku 82 lat. Przez całe życie była bardzo aktywna, poza pracą zawodową udzielała się również w działalności kościelnej; była inicjatorką luterańskich spotkań dla kobiet, pisała do „Zwiastuna”, „Kalendarza Ewangelickiego”, była organistką, dyrygentką, organizatorką szkółek niedzielnych. Biskupa Szarka nie trzeba chyba specjalnie przedstawiać, ale dla porządku można wspomnieć, że był On pierwszym zwierzchnikiem Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego po przemianach 1989 r., przewodził swemu Kościołowi w latach 1990-2000, wcześniej dał się poznać jako senior diecezji cieszyńskiej swego Kościoła, proboszcz rodzimej parafii bielskiej, w okresie posługi biskupiej, ale również po jej zakończeniu – jako działacz ekumeniczny, prezes Diakonii Kościoła, uczestnik międzynarodowych organizacji skupiających kościoły – Światowej Rady Kościołów czy Światowej Federacji Luterańskiej, duszpasterz zaangażowany w polsko-niemiecki dialog dotyczący wspólnej przeszłości Kościołów ewangelickich na ziemiach polskich.

Biskup Szarek odszedł 8 października 2020 r., stając się jedną z ofiar panującej od wiosny pandemii. Przeżywszy Żonę zdążył jeszcze doprowadzić do wydania książki zawierającej jej teksty opublikowane wcześniej na łamach pism luterańskich, przypomniane w postaci jednego tomu zatytułowanego „Piękna starość” (Warszawa 2020). Jak pisze Biskup Szarek we wstępie do książki, nie było zadaniem łatwym porządkowanie dokumentacji po Zmarłej, jak to zwykle bywa w takich okolicznościach, wtedy też powstała myśl, aby zebrać zachowane teksty i upamiętnić Anielę Szarek wydając pośmiertnie książkę z jej przemyśleniami. Publikacja jest cenną lekcją oswajania starości, prezentując zarazem portret Pastorowej, jej religijność. To zbiór swoistych porad, którymi Autorka dzieliła się przez lata ze swoimi czytelnikami.

Trud przelania na papier własnych wspomnień bp. Szarek podjął znacznie wcześniej – w 2016 r., dla uczczenia 80. urodzin. Ukazała się wówczas książka „Niosła mnie radość. Wspomnienia z czasów przemian” (Bielsko-Biała 2016). To publikacja, która przedstawia duszpasterską drogę Biskupa – od lat mazurskich, w tym niełatwej służby w parafiach ewangelickich na Mazurach, poprzez czasy przewodzenia rodzimej parafii bielskiej, a także całej diecezji cieszyńskiej, po wybór ks. Szarka na zwierzchnika Kościoła luterańskiego w Polsce, po okres intensywnej posługi biskupiej, po lata zasłużonego odpoczynku po trudach służby. Jak mają okazję przekonać się czytelnicy, życie Biskupa, w tym także czas zasłużonej emerytury, wypełnione były wielostronną działalnością na rzecz Kościoła, troską o jego przyszłość, inicjatywami wykraczającymi także poza samą służbę duszpasterza.

Można przypomnieć, że w dużej mierze dzięki Biskupowi powstał Ośrodek Wydawniczy „Augustana” na terenie Bielska-Białej, w okresie jego posługi następowało przewartościowanie polsko-niemieckiego spojrzenia na wspólną przeszłość, w tym przywrócono należnego miejsca w historiografii niemieckiej biskupowi Juliuszowi Burschemu (1862-1942), który poniósł śmierć z rąk niemieckich; w czasie biskupiej posługi ks. Szarka kształtowały się nowe relacje ekumeniczne pomiędzy Kościołami, luterańska diaspora zyskiwała nowe możliwości uczestnictwa w kulturze oraz życiu publicznym. Na kartach książki nie mogło zabraknąć obecności Anieli Szarek, wizerunku rodzinnego ewangelickiego duchownego, doświadczeń bardziej osobistych. Teraz, gdy Biskupa już nie ma, możemy docenić, że przetrwały opisane przez niego epizody, fakty, mniej formalne zdarzenia z jego udziałem. Poznajemy tym samym drogę życiową zapisaną w pamięci Autora, przebieg zdarzeń wzbogacony o refleksje, przemyślenia, osądy. We wstępie bp. Szarek napisał: „Wspomnienia chronią nas od zapomnienia o wszystkich dobrodziejstwach Pana. W końcu też, co równie ważne – są naszym świadectwem dla potomnych.”

Ukazanie się wspomnień Biskupa seniora było ważnym wydarzeniem wydawniczym. Książka została zaprezentowana podczas nabożeństwa dziękczynnego w kościele Zbawiciela w Bielsku (Bielsko-Biała) 14 lutego 2016 r., zorganizowanego z okazji 80. urodzin Jubilata. Obszerna relacja z tego wydarzenia przetrwała na łamach „Zwiastuna Ewangelickiego” (M. Legendź, Zaczęło się przy tej chrzcielnicy – 80 urodziny bpa Jana Szarka, „Zwiastun Ewangelicki” 2016, nr 4), jak również na stronie internetowej. Natomiast z recenzją książki bp. Szarka można zapoznać się w na stronach „Gdańskiego Rocznika Ewangelickiego”, dostępnego także w wersji internetowej (GRE, t. 10 (2016), s. 233-237).

arto jeszcze powrócić do pierwszej z wymienionych publikacji. W swojej książce Aniela Szarek oswaja czytelnika ze starością starając się dostrzec pozytywne strony tego nieuchronnego w życiu każdego człowieka etapu. Dzieląc się własnymi doświadczeniami Autorka pokazuje, jak przygotować się do świadomego przeżywania starości, jak w tym okresie na nowo odnaleźć się we własnym Kościele? Jak powitać tę porę życia? Zbiór opublikowanych tekstów można przyrównać do katechezy zatrzymującej naszą uwagę na wartościach najważniejszych, na ogół pomijanych we współczesnym świecie, takich jak prostota słów, miłość, przyjaźń, zaufanie, siła przebaczania. To jednocześnie „lekcja” pokory, życzliwości wobec ludzi, oddania Kościołowi. Drukowane już wcześniej teksty ukazują również wewnętrzny portret Autorki, jej religijność, duchowość, przywiązanie do konfesji. Całość wzbogacają fotografie przedstawiające Anielę Szarek w różnych momentach życiowych, w trakcie służby mazurskiej u boku męża pastora, na tle przyrody, w gronie rodzinnym, w chwilach odpoczynku. Książkę wydało Wydawnictwo Warto, a jej recenzja została zamieszczona na stronie Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego w zakładce recenzje.

Aniela i Jan Szarkowie zapisali się w pamięci swojej wspólnoty wyznaniowej, pozostawili swoje ślady w działalności kościelnej. Obie przedstawione publikacje są świadectwem ich aktywności tworząc dopełniający się dwugłos. We wspomnieniach Biskupa zawarta została także droga życiowa Pastorostwa, publikacja „Piękna starość” jest zwieńczeniem, owocem wspólnej służby, pozostawionym słowem drukowanym. Wydane książki przetrwają w bibliotekach, księgozbiorach, zapewne z czasem także w postaci cyfrowej, pozostaną na długo w czytelniczym uniwersum.

Aneta M. Sokół

Książka bp. Jana Szarka
dostępna jest do zakupienia w księgarni internetowej wydawcy
(Księgarnia Augustana) – link.

„Piękna starość” Anieli Szarek
oferowana jest przez księgarnie internetowe
z literaturą religijną: link.