Historia nie tylko o Bramie Brandenburskiej czyli Carl Gotthard Langhans i jego dzieła
Jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Berlina – stolicy Niemiec – stanowi Brama Brandenburska. Ten monumentalny obiekt powstał w latach 1788-1791. Jego projektantem był, pochodzący z Kamiennej Góry (niem. Landeshut), Carl Gotthard Langhans.
Urodził się 15 grudnia 1732 roku nieopodal niedawno wzniesionego ewangelickiego kościoła Trójcy Świętej. Budynek, w którym przyszedł na świat Langhans, nie zachował się do naszych czasów, a na jego miejscu znajduje się dziś szkoła. Jednak współcześni mieszkańcy Kamiennej Góry nie zapomnieli o słynnym krajanie i w roku 2014 upamiętnil miejsce narodzin mistrza pamiątkową, dwujęzyczną tablicą z jego wizerunkiem.
Carl Gotthard pochodził z luterańskiej rodziny. Jego ojciec sprawował między innymi funkcję (od 1732 roku) prorektora ewangelickiego gimnazjum w Świdnicy. Do tej placówki uczęszczał ta także jego syn, który podjął studia prawnicze, matematyczne i językoznawcze na uniwersytecie w Halle. Życiową drogę jako projektant budowlany rozpoczął Langhans pod skrzydłami księcia Adriana von Hatzfeldta (1717-1779) ze Żmigrodu. To dzięki niemu odbył zdolny samouk odbywał pierwsze podróże studyjne po Europie (min. do Włoch czy Francji). Podpatrzone tam rozwiązania Langhans wykorzystywał następnie w zleceniach związanych z przebudową obiektów kompleksu pałacowego swego mecenasa. Z czasem pojawiało się coraz więcej zamówień. Droga od fazy autodydaktycznej do pełnego profesjonalizmu uwieńczona została sukcesem.
Ciekawostką jest fakt, iż Langhans był autorem projektu siedziby wrocławskich biskupów na Ostrowie Tumskim. Wielkim “skokiem” w karierze Ślązaka okazała nominacja na stanowisko śląskiego dyrektora urzędu budownictwa, a jej zwieńczeniem otrzymanie urzędu królewskiego architekta w Berlinie. Pracując pod rządami słynnego króla Prus Fryderyka II. oraz jego następcy Fryderyka Wilhelma II. stał się Langhans głównym reprezentantem architektury Berlina, która bezpośrednio nawiązywała do antycznych wzorców. Stolicę Prus zaczęto nazywać Atenami nad Szprewą. Poza Bramą Brandenburską do najbardziej znanych realizacji jego autorstwa należy np. Pałac Marmurowy w Poczdamie. Do dziś podziwiać możemy prace mistrza, które powstały w jego stronach rodzinnych. Na Dolnym Śląsku najpiękniej styl Langhansa prezentują kościoły w Sycowie, Wałbrzychu czy Dzierżoniowie. Pod koniec życia słynny architekt pruskiego Berlina wrócił w strony rodzinne i osiadł na stałe niedaleko Wrocławia. Tam też zmarł w roku 1808.
Z okazji dwusetnej rocznicy śmierci twórcy miasto Dzierżoniów ufundowało obok kościoła pamiątkową tablicę z odwzorowaniem jego oryginalnego autografu.
Odwiedzając Berlin czy Poczdam warto mieć zatem w pamięci (a później obejrzeć) główne prace tego architekta. Warto je odnaleźć w stolicy Dolnego Śląska i innych miejscowościach regionu. Na wielkopolskiej ziemi prace Langhansa podziwiać możemy np. w Pawłowicach (powiat leszczyński). Tam znajduje się przebudowana w stylu klasycystycznym rezydencja rodu Mielżyńskich.. Dawna świątynia ewangelicka w Rawiczu, obecnie kościół parafialny p.w. św. Andrzej Boboli to także dzieło C.G. Lanhansa.
Tomasz Śnieżek
